آمادهسازی صحیح بدنی علاوه بر اینکه باعث توانائی انجام بهتر فعالیت ورزشی و کسب نتایج مطلوب در رقابتها میگردد. از صدمات و آسیبهای جسمانی نیز جلوگیری مینماید. عدم تمرینات کافی و آمادهسازی غلط بدنی که باعث عدم هماهنگی لازم عصبی عضلانی، کمی انعطافپذیری، عدم وجود قدرت و مقاومت کافی در عضلات، تاندونها و رباطها و ... میگردد، باعث افزایش میزان آسیبهای جسمانی خواهد شد. آمادگی بدنی یا ورزشی را میتوان به طرق مختلف طبقهبندی نمود. در زیر عناصر آمادگی جسمانی، تعریف و کاربرد این عوامل در پیشگیری از آسیبدیدگی را ارائه میدهد.
● عناصر آمادگی جسمانی و اصول تمرینی مربوطه
▪ اجزاء تناسب بدنی/ ویژگی / اضافه بار فزاینده / شدت/ مدت/ تکرار
ـ استقامت قلبی - تنفسی / دوچرخهسواری، دو آهسته، طناب زدن، شنا، پیادهروی/ افزایش سرعت تا میزان مجاز ضربان قلب، حفظ ضربان قلب در (EBZ*)/ افزایش تدریجی مدت تمرین، ۱۵ دقیقه حداثل زمان موردنیاز برای کسب اثرات تمرین/ حداقل یک روز در میان.
ـ ترکیب بدنی/ دوچرخهسواری، دو آهسته، شنا، پیادهروی/ افزایش سرعت تا میزان مجاز قلب، حفظ ضربان قلب در EBZ/ افزایش تدریجی مدت تمرین، ۳۰ دقیقه حداقل زمان موردنیاز برای کسب اثرات تمرین/ حداقل یک روز در میان، ۵ روز در هفته اگر صرف کاهش ذخایر چربی و یا وزن باشد.
ـ نیروی عضلانی/ تمرین با وزنه/ هالتر زدن در دورههای ۶ تکراری، افزایش وزنه پس از تکمیل دورههای ۱۰ تکراری/ افزایش به وسیله تکرار دورههای ۶-۱۰ تکراری / حداقل یک روز در میان
ـ استقامت عضلانی/ ورزشهای سوئدی تمرین با وزنه/ افزایش دشواری تمرینات، هالتر زدن در دورههای ۱۵-۲۵ تکراری، افزایش وزنه بعد از تکمیل دورههای ۲۵ تکراری/ افزایش یا تکرار بیشتر هر دوره تمرین، افزایش تکرار دورههای ۱۵-۲۵ مرتبهای/ حداقل یک روز در میان حداقل یک روز در میان
ـ انعطافپذیری / ورزشهای سوئدی، یوگا/ استفاده از نیروی متوسط جهت کشیدن رباطها و مفاصل/ افزایش مدت تمرین برای هر حرکت از ۱۰ ثانیه به ۶۰ ثانیه/ حداقل یک روز در میان
▪ Exercise Bene fit zone=Maximum Heart Rate.
● اصول دهگانه آمادگی جسمانی جهت پیشگیری از آسیبهای ورزشی
اصول دهگانه ذیل را میتوان در آمادهسازی بدن در رشتههای مختلف ورزشی جهت پیشگیری از آسیبدیدگیها بهکار برد.
۱) گرم کردن و سرد کردن
۲) افزایش تدریجی: روزانه مقدار کمی به فعالیت خود بیافزائید (رسیدن به بالاترین سطح آمادگی به شش تا هشت هفته وقت نیاز دارد).
۳) زمانبندی: از فعالیت بیش از اندازه پرهیز کنید. بسته به رشته ورزشی دورههای تمرین باید از یک ساعت تا یک ساعت و چهل و پنج دقیقه طول بکشد (فرد خسته مستعد پذیرش صدمات بدنی است).
۴) شدت عمل: بهجای میزان فعالیت بر شدت آن تأکید کنید.
۵) میزان ظرفیت: از خود، آن مقدار فعالیت بدنی انتظار داشته باشید که محدودیتهای فیزیولوژیک شما اجازه میدهد و یا حفظ ایمنی و سلامتیتان قابل انجام است.
۶) قدرت بدنی: باعث افزایش مقاومت عضو در مقابل نیروهای وارده به آن میگردد. افزایش قدرت به معنی ایجاد استقامت و سرعت بیشتر نیز میباشد.
۷) انگیزش: از عوامل اولیه در آمادهسازی بدنی در رشتههای مختلف ورزشی محسوب میگردد. برای ایجاد انگیزش بیشتر ورزشکار میتوان از تمرینات دایرهای (تمرینات با وزنه یا بدون وزنه که در آنها از یک تمرین به تمرین دیگر میپردازند. بدون اینکه استراحت کنند) و ورزشهای ایزومتریک استفاده نمود.
۸) اختصاصی بودن: برنامههای ورزشی باید تمرینات لازم برای ایجاد قدرت بدنی آرامش و نسل شدن عضلات و قابلیت انعطافپذیری را دربرداشته باشد.
۹) آرامسازی و شل کردن عضلات: آموزش تمرینات ویژه که باعث آرامش و شل شدن عضلات شده و به رفع خستگی و فشارهای موجود کمک کند ضروری است.
۱۰) شیوه معمول: هم در فصل مسابقات و هم در فصل تعطیلی باید یک شیوهٔ معمول و مشخص ورزشی روزانه برقرار گردد.
● اصول و مبانی آمادگی جسمانی
این مبانی بهطور کلی در اصل SAID مخفف و گرفته شده از حروف اول کلمات Specific Adaptation to Imposed Demands خلاصه شده است. اصل Said با سازگاری ویژه نسبت به نیازهای تحمیلشده بیان میکند که وقتی بدن تحت فشارهای مختلف قرار میگیرد سعی کند با نیازهای تحمیل شده سازگاری و انطباق پیدا کند. در اینجا دو اصل مهم اضافه بار که نشانگر تغییر میزان فشار و ویژگی که نشانگر نوع فشار و سیستم خاص تمرینی میباشد را مورد دقت قرار میدهیم.
● اصل اضافه بار
میگویند میلو بزرگترین قهرمان قرن ششم قبل از میلاد هر روز گوسالهای را به دوش میکشید و حمل میکرد تا به گاوپرواری تبدیل شد. وی با استفاده از این روش آنقدر قوی شد که در طول ۲۴ سال هرگز شکست نخورد و ۶ بار پیاپی مقام قهرمانی المپیک را کسب کرد. این داستان بیانگر اصل اضافه بار است. یعنی برای بهبود آمادگی جسمانی باید سیستم درگیر را بهصورت فزاینده و تدریجی تحت فشار اضافه قرار داد. این فشار اضافه میتواند با افزایش عوامل ذیل ایجاد گردد.
۱) مقاومت
۲) تکرار تمرین
۳) شدت تمرین
۴) مدت تمرین
مثلاً جهت افزایش قدرت عضلانی باید تمرین یا مقاومت نزدیک به حداکثر (مثل کشیدن یا هل دادن یک نیروی مقام) که بهتدریج افزایش داده میشود انجام شود.
به سازگاری بدن در مقابل فشار افزایش یافته، اثر تمرین گفته میشود. بهطور مثال اثر تمرین در برنامهٔ توسعه ترکیب بدن ازدیاد قطر و وزن عضلات و کاهش میزان و چربی و .. میباشد.
افزایش فشار ایجاد شده باید بهحدی باشد که بدن بتواند خود را با آن سازگار نماید. لذا باید اضافه بار بهصورت آهسته و تدریجی اعمال گردد. افزایش سریع فشار باعث آسیبدیدگی و یا یأس و سرخوردگی خواهد شد. علایم ذیل نشانگر آن است که احتمالاً اضافه بار خیلی شدید است.
- ضربان سریع قلب که هنگام فعالیت ایجاد میشود ۵ الی ۱۰ دقیقه پس از تمرینات همچنان ادامه یابد.
- خستگی و سستی تا ۲۴ ساعت پس از توقف تمرینات ادامه یابد.
- ایجاد گرفتگی و درد عضلانی
جهت خواندن ادامه متن اصول و مبانی تمرین و آمادگی جسمانی به ادمه مطلب رجوع كنيد....